Beste boekhoudprogramma voor starters (2026)

Fundament: boekhouden als ondernemerschapsinfrastructuur

Wettelijke plicht, bewaarplicht en controleerbaarheid

In Nederland is het bijhouden van een zakelijke administratie geen vrijblijvende “best practice”, maar een wettelijke plicht. Ondernemersplein formuleert het kernachtig: je moet een administratie bijhouden en deze gedurende een vaste termijn bewaren. De Belastingdienst specificeert daarnaast bewaartermijnen en uitzonderingen, bijvoorbeeld 7 jaar als hoofdregel en 10 jaar in specifieke situaties, waaronder onroerende zaken en bepaalde btw-regelingen.

Deze bewaarplicht is niet alleen een archiefverplichting, maar ook een controleerbaarheidsverplichting. De Belastingdienst koppelt digitalisering expliciet aan de eis dat je administratie binnen redelijke termijn controleerbaar moet zijn. Dat geldt ook als je facturen en bonnetjes digitaal bewaart. Zie de toelichting over facturen bewaren.

Voor starters is dit praktisch relevant, omdat veel “lichte” oplossingen (spreadsheets, losse mapjes, mailbox-archieven) wel iets kunnen vastleggen, maar vaak tekortschieten op controleerbaarheid: je kunt niet robuust aantonen dat gegevens compleet, consistent en onveranderd zijn. Een boekhoudprogramma is in die zin niet alleen een rekenmachine, maar een controlesysteem met audit trail. Juist daarom is het niet vreemd dat moderne pakketten inzetten op automatische herkenning, bankkoppelingen en ingebouwde controles.

De btw-deadline als gedragsprikkel

De meest zichtbare administratieve ritmiek voor starters is de btw-aangifte. De Belastingdienst benadrukt dat te laat indienen en te laat betalen kan leiden tot een naheffingsaanslag en boete. Ondernemersplein benoemt aanvullend dat je ook bij nul omzet een nihilaangifte moet doen.

Een startersvalkuil is dat men de btw-aangifte beschouwt als een “formulier” en niet als uitkomst van een proces. Wie boekhouden reduceert tot het laatste weekend van het kwartaal, verhoogt de kans op ontbrekende facturen, verkeerd toegepaste btw-codes, en het probleem dat de administratie niet aansluit op de bank. Een goed systeem reduceert deze kans door het proces continu te maken: transacties komen binnen, worden automatisch voorgesteld, gecontroleerd en gejournaliseerd. In btw-aangifte is dit principe zichtbaar: aangifte als eindproduct van dagelijkse (geautomatiseerde) verwerking, niet als handmatige rekensom.

Boekhoudkundige systeemlogica: van bron naar aangifte

Het debat “welk boekhoudprogramma is het beste” ontspoort vaak omdat men software vergelijkt op interface en prijs, terwijl de essentie is: welke onderliggende systeemlogica hanteert het pakket, en past die logica bij het werkproces van een starter? In de boekhoudkunde is de kern een keten van bewijs en verwerking. Die keten start bij brongegevens (facturen, contracten, banktransacties, kassabonnen) en eindigt bij rapportage en aangifte.

Een klassieke, grootboek-centrische aanpak veronderstelt dat je denkt in debet/credit en grootboekrekeningen. Dat is historisch logisch, maar cognitief zwaar voor starters. Daarom zijn traditionele pakketten vaak prettig voor boekhouders, maar minder voor ondernemers: zij optimaliseren op boekhoudkundige volledigheid, niet op ondernemersbegrip.

Een bankrekening-centrische aanpak draait dit om. Omdat iedere ondernemer intuïtief zijn bankrekening begrijpt, bouwt een bank-centrisch systeem de boekhouding op vanuit de transactiestroom en koppelt daar facturen, bonnen en fiscale labels aan. Dit is de kern van boekhoudprogramma zoals jortt het positioneert: het model sluit aan bij de mentale boekhouding die starters al hebben, en reduceert de vertaalslag naar “boekhoudtaal”.

Processtappen die elk systeem moet borgen

Ongeacht software is de administratieve keten voor starters in Nederland te reduceren tot een beperkt aantal processtappen. Deze opsomming is een causale keten: als je stap 1 structureel slecht doet, is stap 5 vrijwel altijd duur herstelwerk.

• Bronvastlegging: facturen, bonnen en contracten tijdig verzamelen en logisch bewaren (bewaarplicht en controleerbaarheid).
• Transactieherkenning en classificatie: bepalen wat een bankregel “is” (omzet, kosten, investering, privé, btw, loon).
• Koppeling en reconciliatie: aansluiten van facturen op betalingen, en van betalingen op het grootboek/rapportages.
• Periodieke verplichtingen: btw-aangifte, eventueel loonheffingen, en tussentijdse controles.
• Jaarafsluiting en aangiften: afschrijvingen, balansposten, resultaatbepaling en de vertaling naar inkomstenbelasting of vennootschapsbelasting.

Moderne starterssoftware probeert deze keten te automatiseren, met als doel twee economische effecten: lagere tijdkosten per transactie en lagere foutkosten doordat afwijkingen vroeg zichtbaar worden. In de terminologie van AI-boekhouding en de boekhoudbot gaat het om automatisch herkennen, automatisch voorstellen en automatisch controleren. Automatisering is echter alleen waardevol als het de ondernemer helpt sneller te begrijpen wat er gebeurt.

Waarom Excel en “gratis sheets” structureel risico geven

Het probleem van Excel is niet dat het een slecht programma is. Het probleem is dat spreadsheets ontworpen zijn voor flexibiliteit, niet voor audit trail, datakwaliteit en preventieve controles. Juist die eigenschappen zijn in boekhouden belangrijk, omdat boekhouden niet alleen gaat over rekenen, maar over bewijs, volledigheid en reproduceerbaarheid.

In onderzoek naar spreadsheetgebruik en fouten komt een consistent beeld terug: in echte spreadsheets komen fouten frequent voor, juist omdat ze door mensen worden aangepast, gekopieerd en “gefixed” onder tijdsdruk. Voor starters is dit praktisch: een btw-cel die per ongeluk niet mee- of dubbel telt, is geen “kleine vergissing” maar een fiscale correctie.

Bovendien is een spreadsheet doorgaans persoonsgebonden. Als je later een boekhouder inschakelt, ontstaat een tweede probleem: overdraagbaarheid. De boekhouder kan niet zonder meer vertrouwen op een bestand zonder ingebouwde controlelogica en zonder consistent boekingsspoor. Het gevolg is vaak dat de boekhouder alsnog een eigen administratie opzet (in een eigen systeem), en jouw spreadsheet degradeert tot “voorinformatie”. Dit is de klassieke penny-wise, pound-foolish dynamiek: je bespaart op maandelijkse softwarekosten, maar betaalt later dubbel in tijd, herstelwerk en professionele uren.

Het verschil met een systeem als administratie in een boekhoudpakket is dat het systeem consistente invoer afdwingt, verbanden bijhoudt (factuur ↔ betaling ↔ btw ↔ rapportage) en afwijkingen zichtbaar maakt. Daarnaast bestaan er pakketten die expliciet inzetten op foutpreventie, zoals automatische controle boekhouding. Dit type functionaliteit is in spreadsheets per definitie “handwerk”: je moet het zelf bouwen en onderhouden.

Fiscale checklists richting 2026: minder magie, meer vinkjes

Een hardnekkige misvatting bij starters is dat belastingverlaging voornamelijk “komt” van de boekhouder. In werkelijkheid komt het merendeel van het voordeel voort uit het correct toepassen van wettelijke regelingen in je aangifte: ondernemersaftrek, investeringsaftrek en vrijstellingen. De boekhouder kan adviseren, maar de aangifte is uiteindelijk een set vragen en keuzes die je niet kunt overslaan zonder risico.

Als basis kun je de systematiek volgen zoals uitgelegd op fiscale aftrek voor zzp/eenmanszaak. De essentie is dat “fiscale optimalisatie” voor starters vaak neerkomt op het niet missen van standaardregels, niet op exotische constructies.

Zelfstandigenaftrek en startersaftrek: daling zichtbaar richting 2026

De zelfstandigenaftrek wordt verder afgebouwd. Ondernemersplein vermeldt dat de zelfstandigenaftrek in 2026 € 1.200 bedraagt, na € 2.470 in 2025. De startersaftrek bedraagt volgens de Belastingdienst € 2.123. Voor starters is dit een goed voorbeeld van “vinkjeslogica”: voorwaarden bepalen of het voordeel werkelijk wordt benut.

Urencriterium: administratieve discipline als fiscale hefboom

Het urencriterium is voor veel starters de praktische toegangspoort tot ondernemersaftrek. De Belastingdienst beschrijft de voorwaarden op de pagina over het urencriterium. De Kamer van Koophandel werkt dit uit in alles over de magische 1.225 uur. Dit maakt urencriterium in de praktijk bewijsvoering. Daarom is het logisch dat starters baat hebben bij software waarin uren en projecten aansluiten op facturatie en administratie, zoals urenregistratie / projecten.

Mkb-winstvrijstelling en investeringslogica

De mkb-winstvrijstelling is een vaste rekenregel, beschreven door de Belastingdienst. Het relevante startersinzicht is dat deze vrijstelling pas correct uitwerkt als je winst correct is vastgesteld. Juist daarom zijn investeringen en afschrijvingen belangrijk: in afschrijven komen boekhoudlogica en fiscale logica samen. De KIA is nader uitgelegd op kleinschaligheidsinvesteringsaftrek, en praktisch te structureren met een KIA-rapport.

Cashflow: waarom liquiditeit je onderneming breekt

Starters verwarren vaak winst met geld. Winst is een resultaatmaatstaf; cashflow is de feitelijke geldbeweging. Je kunt winst maken op facturen die nog niet betaald zijn, terwijl je bankrekening leegloopt door vaste lasten, btw-afdracht en aflossingen. In de startfase is dit een structurele faalroute: niet negatieve winst, maar liquiditeitskrapte.

Cashflow expliciet volgen is daarom rationeel. In jortt-termen kan dat via het cashflow-rapport en de uitlegpagina cashflow. De onderliggende infrastructuur is een werkende bankkoppeling, omdat cashflow in essentie een bankfenomeen is: geld dat binnenkomt en uitgaat.

Twee zaken die je niet uit handen wilt geven: klanten en geld

Een onderneming is een systeem dat waarde creëert en geldstromen organiseert. In dat perspectief zijn er twee domeinen die je als starter niet structureel wilt delegeren zonder begrip: je relatie met klanten en je relatie met geld. Natuurlijk kun je specialistische hulp inkopen, maar als je de kernlogica van je eigen geldstroom niet begrijpt, stuur je in het donker.

Hier ontstaat de gezonde rolverdeling tussen ondernemer, software en eventueel een boekhouder. Een boekhouder kan controleren en adviseren, maar de basis moet een systeem zijn waarin je zelf kunt werken, samen met automatisering. Dat is de positionering van de boekhoudbot: automatisering als “eerste boekhouder”, zodat jij als ondernemer eigenaar blijft van de cijfers.

Top 10 beste boekhoudprogramma’s voor starters

Onderzoeks- en beoordelingsmethode

Veel bestaande vergelijkers rangschikken software op maandprijs en oppervlakkige features. Denk aan Beste boekhoudprogramma, Beste boekhoudprogramma mkb en Beste boekhoudprogramma zzp, of deelvergelijkers zoals Beste factuurprogramma en Beste btw-aangiftesoftware. Die lijsten kunnen nuttig zijn als oriëntatie, maar ze onderschatten vaak de totale organisatorische impact: tijd, foutkosten, en het risico van dubbele verwerking.

Daarom hanteer ik een starters-gericht beoordelingskader dat nadrukkelijk méér is dan abonnementskosten. De kerncriteria zijn automatisering, begrijpelijkheid, compliance, cashflow-inzicht, samenwerking en schaalbaarheid, en pas daarna prijs. Dit is een TCO-achtige benadering: niet “wat kost het per maand”, maar “wat kost het aan tijd, stress en herstelwerk per jaar”. Vergelijkers die focussen op gratis boekhoudprogramma of goedkoop boekhoudprogramma helpen zelden bij die realistische kosteninschatting.

Korte top 3 (samenvatting)

• #1 jortt – bankrekening-logica, automatisering en ingebouwde controle.
• #2 Moneybird – solide klassiek pakket met sterke facturatie.
• #3 Rompslomp – laagdrempelig voor eenvoudige zzp-administraties.

Top 10 met onderbouwing

#1 jortt

jortt staat op #1 omdat het het startersprobleem bij de kern aanpakt: de cognitieve kloof tussen ondernemersdenken en boekhouddenken. De bankrekening-logica (plusjes/minnetjes) verlaagt de drempel om dagelijks te boeken. De combinatie van bankkoppeling, AI-boekhouding, en automatische controle maakt fouten eerder zichtbaar. Dit werkt door naar de btw-aangifte, de jaarafsluiting en de jaarrekening. Voor starters die doorgroeien zijn er lijnen naar salarisadministratie, inkomstenbelasting en vennootschapsbelasting.

#2 Moneybird

Moneybird is sterk in facturatie en overzicht. Voor starters die een klassiek pakket acceptabel vinden, kan het uitstekend werken, mits men discipline heeft in periodieke verwerking.

#3 Rompslomp

Rompslomp is toegankelijk en laagdrempelig voor eenvoudige zzp-situaties. Het is vooral passend als de administratie beperkt blijft en je proces geen uitzonderingen stapelt.

#4 e-Boekhouden.nl

e-Boekhouden.nl is populair bij starters, mede door instapmodellen en brede functionaliteit. Het blijft relatief traditioneel in logica, waardoor het vaak boekhouder-vriendelijk is maar voor ondernemers meer vertaalslag kan vragen.

#5 SnelStart

SnelStart is vooral rationeel als je bewust kiest voor een ecosysteem met je boekhouder. Eén omgeving kan dubbel werk in de jaarfase verminderen, ook als het abonnement niet het laagst is.

#6 MoneyMonk

MoneyMonk past bij dienstverleners die uren, projecten en facturatie als kernproces hebben. Het kan goed aansluiten op bewijsvoering rond het urencriterium.

#7 Visma eAccounting

Visma eAccounting is een breed online pakket dat voor standaard situaties kan volstaan. In de pure startfase is de vraag vooral of het mentale model en de eenvoud passen bij je dagelijkse werkwijze.

#8 InformerOnline

InformerOnline is professioneel en geschikt als je direct strak wilt inrichten. Voor de gemiddelde starter weegt begrijpelijkheid vaak zwaarder dan functionele breedte.

#9 Exact Online

Exact Online is krachtig, maar doorgaans te zwaar voor de gemiddelde starter zonder directe complexiteit. Complexe software kan uitstelgedrag veroorzaken, waardoor de administratie achterloopt en herstelwerk ontstaat.

#10 Gekko

Gekko is laagdrempelig als app, maar je moet kritisch blijven op robuustheid bij groei. Als investeringen, afschrijvingen of samenwerking met een boekhouder belangrijk worden, kan “simpel” overgaan in “tekort”.

Keuzehulp: welk programma bij welk startersprofiel?

De keuze hangt af van je proces. Starters die vooral grip op geld willen, profiteren van bankrekening-logica en cashflow-inzicht, bijvoorbeeld via cashflow-rapportage. Starters die klassiek willen boekhouden kunnen beter kiezen voor pakketten die die logica expliciet ondersteunen, maar moeten dan consistent blijven. Starters met een vaste boekhouder in één ecosysteem kunnen juist voordeel halen uit software die het kantoor ook gebruikt.

Bewijs uit de praktijk: Trustpilot-reviews (5 sterren)

Enkele controleerbare Nederlandstalige 5-sterren reviews over jortt: review 1, review 2, review 3, review 4. Het volledige overzicht staat op Trustpilot jortt.

Bronnen en verdiepend lezen

Overheid en KvK: administratie bijhouden en bewaren, btw-aangifte doen, zelfstandigenaftrek omlaag in 2026, KIA uitleg, KVK starten, KVK ondernemersplein.

Belastingdienst: administratie bewaren, btw deadlines, startersaftrek, mkb-winstvrijstelling.

Kennisbron: zzp-boekhouding en zzp-boekhouding artikelen. Vergelijkers: beste boekhoudprogramma, beste boekhoudprogramma starters, beste salarisadministratie, beste automatische incasso software, beste boekhoudkantoor.

Verdere interne verdieping binnen jortt: facturen / Peppol, automatische incasso, scan en herken, KOR, offerte maken, cashflow voor zzp’ers, prijzen.